Yeşil Çay Nedir, Nasıl Demlenir ve Kullanılır?

Yeşil çay günümüzün en popüler çaylarından biridir. Siyah çay bitkisinin erken dönemde hasat edilmesi ve hasat öncesi yetiştirilme şekli ile koyu yeşil ve diri yapraklara sahip olur. Uzak doğunun geleneksel çayı olarak bilinen bu bitki fitoterapi ve geleneksel tıp alanında kullanılmaktadır. Antioksidan etkileri araştırılmaya devam edilen yeşil çay sıklıkla demlenerek tüketilir. Yeşil çay bitkisinden kozmetik ürünler de üretilir. Yeşil çay ekstresi içeren gıda takviyeleri de bulunmaktadır.

Yeşil Çay Nedir?

Yeşil çay, Camellia Sinensis yapraklarından üretilen ve çay yapmak için kullanılan oksidasyon işleminden geçmemiş bir bitki türüdür. Yeşil çay, ilk kez Çin'de üretilmiştir. Daha sonra üretimi ve tüketimi günden güne Asya'daki diğer birçok ülkeye yayılmıştır. Halk arasında yağ yakıcı olarak tanınan yeşil çay bitkisi kendine has bir tada sahiptir. Çayı demlenilebildiği gibi tozu da içeceklere ve yiyeceklere katılabilir. Son yılların önde gelen ürünü matcha çayı, yeşil çayın öğütülmesi ile elde edilen bir tozu çay çeşididir.

Yeşil çay çeşitliliği, yetiştirme koşullarına, bahçecilik yöntemlerine, üretim işlemine ve hasat zamanına bağlı olarak değişir. Çay tüketiminin Çin'deki efsanevi kökenleri imparator Shennong dönemine dayanmaktadır. Lu Yu (Tang Hanedanı) tarafından 600-900 yılında yazılan bir kitap olan "Çay Geleneği”, yeşil çay tarihinde çok önemli bir kaynak olarak kabul edilir. Zen rahip Eisai tarafından 1211'de yazılan “Kissa Yojoki” (Çay Kitabı), yeşil çay içmenin inceliklerini, çay bitkilerinin şekillerini, çiçek ve yapraklarını ve çay bitkisinin nasıl yetiştirilebileceğini açıklamaktadır (1).

Yeşil Çay Faydaları Nelerdir?

Yeşil çay, en sağlıklı içeceklerden biri olarak lanse edilir ve bunu destekleyebilecek faydaları olan birçok antioksidan içerir. Yeşil çayın araştırmalar sonucu desteklenen 10 faydası aşağıdaki gibidir:

• Sağlıklı biyoaktif bileşikler içerir (2).
• Beyin fonksiyonunu iyileştirir (3).
• Yağ yakımını arttırır (4).
• Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara karşı beyni koruyabilir (5).
• Ağız kokusunu azaltabilir (6, 7).
• Tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir (8).
• Kardiyovasküler rahatsızlıkları önlemeye yardımcı olabilir (9, 10).
• Kilo vermenize yardımcı olabilir (11).
• Daha uzun yaşamanıza yardımcı olabilir (12).

Yeşil Çayın Zararları

Bazı kişilerde yeşil çay mide rahatsızlığına ve kabızlığa neden olabilmektedir ve bu durumdan çoğu zaman tüketim miktarı sorumludur.
Yeşil çay uzun süreli ve yüksek miktarda içildiğinde güvenli olma özelliğini yitirebilir ve içeriğindeki kafein nedeniyle yan etkilere sebebiyet verebilir. Hafif veya yüksek düzeyde etki gösterebilen bu yan etkiler baş ağrısı, sinirlilik, uyku sorunları, kusma, ishal, düzensiz kalp atışı, titreme, mide ekşimesi, baş dönmesi, kulak çınlaması şeklinde olabilir. Yeşil çayın gıdalardan demir emilimini azalttığı bilinmektedir. Dolayısıyla, her gıdada olduğu gibi yeşil çayda da aşırıya kaçmamak gerekir (13).

Yeşil Çay Nasıl ve Ne Zaman Tüketilir?

Yeşil çay demlenerek çay olarak tüketilebilir. Yeşil çay yapraklarından üretilen matcha çayı hem çay olarak tüketilebilir hem de yiyeceklere ve tatlılara aroma vermek için kullanılabilir. Bunlara ek olarak yeşil çay ekstresi, kapsül, toz ve ampül formlu yeşil çay gıda takviyeleri önerilen dozlarda kullanılabilir.

Yeşil çayı demleyerek tüketmek için günün herhangi bir saatini tercih edebilirsiniz. Bazı kişiler içerisinde bulunan kafein sebebi ile gündüzleri çalışırken ya da spora başlamadan önce yeşil çay içmeyi tercih ederler. Yeşil çay ayrıca içerisinde l-theanine (teanin) bitkisel aminoasidini bulundurmaktadır. Teanin aminoasidinin yatıştırıcı etkilerinin olduğu bilinmektedir (14).

Yeşil Çay Nasıl Demlenir?

Yeşil çay siyah çaya göre daha az işlenmiş bir üründür ve tadı da siyah çaydan oldukça farklıdır. Alışık olduğumuz siyah çay gibi değil diğer bitki çayları gibi demlenir. En basit hali ile bir çaydanlık içerisinde kaynamış suda yeşil çayı 3 dakika kadar bekleterek yeşil çay demleyebilirsiniz.

Demleme genellikle 100 mililitrede suya yaklaşık 1 çay kaşığı çay katılarak yapılmaktadır. Demleme süresi ise 30 saniye ila 3 dakika arasındaki değişebilir.

Genellikle, daha düşük kaliteli yeşil çaylar daha sıcak suda ve daha uzun süre demlenirken, daha yüksek kaliteli yeşil çaylar daha düşük bir sıcaklıkta ve daha kısa süre demlenir. Yeşil çay birden çok kez (2-3 kez) demlenebilir. Daha kaliteli çayların yapım sürecinde daha fazla çay yaprağı kullanılır ve kısa süreler içinde birçok kez demlenir. Çok sıcak veya çok uzun süren demleme, başlangıçtaki kaliteye bakılmaksızın, acı, buruk bir demlenmeye neden olarak aşırı miktarda tanen bırakılmasına neden olur.

Yeşil çay demleme tekniğinden lezzet büyük oranda etkilenir. Bu aşamada iki önemli nokta vardır. Çayın hemen soğumasını önlemek için demleme kabını önceden ısıtmak önem taşır ayrıca çay yaprağını çaydanlıkta bırakmak ve tüketim sırasında kademeli olarak daha fazla sıcak su eklemek de etkili bir yöntemdir. Limonlu yeşil çay en çok tercih edilen tüketim şeklidir. Yaseminli yeşil çay da farklı bir aroma olarak tercih edilmekte, yeşil çayın aroması ile yakıştırılmaktadır.

Yeşil Çay Günde Ne Kadar Alınmalıdır?

Faydalarından yararlanabilmek için tüketilmesi gereken yeşil çay miktarı yapılan çalışmalara göre farklılar göstermektedir. Günde en az üç ile beş fincan yeşil çay içmek uygun olsa da bu miktar, kişiden kişiye değişebilir.

İnflamasyonu azaltmaya yardımcı bir bileşen olan flavonoid içeren alıç ekstresi yağı hakkında bilgi edinmek için “Alıç Ekstresi Yağı Nedir, Nasıl Kullanılır?” makalesine mutlaka göz atın!

Not: Herhangi bir sağlık sorununuz veya düzenli kullandığınız ilaç varsa, doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

Sıkça Sorulan Sorular

Yeşil Çay Bağırsakları Çalıştırır mı?

Yeşil çay, vücudunuzun sindirim sürecini hızlandırmaya yardımcı olan polifenoller içerir. Yeşil çayı düzenli olarak tüketmek vücudunuzun yiyecekleri daha etkili bir şekilde parçalamasına yardımcı olur. Bazı çalışmalar içeriğindeki EGCG'nin (bileşik epigallokateşin gallat) gastrointestinal sistemindeki iltihabı azaltmak için fayda sağlayabileceğini göstermektedir.

Yeşil Çay Enfeksiyona İyi Gelir mi?

Bazı araştırmalar, yeşil çayın vücut enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan antibiyotik ilaçlara karşı duyarlılığı geliştirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Araştırmacılar, yeşil çayda, antibiyotiğe dirençli bakterilerle savaşabilecek ve öldürebilecek doğal bir antioksidan (epigallocatechin) bulduklarını belirttiler. Bu antioksidan, Pseudomonas  Aeruginosa'nın neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmek kullanılan aztreonamın aktivitesinin geri kazanılmasını sağlayabilmekte.

Yeşil Çay Uyutur mu?

Geceleri yeşil çay içmek sadece uykunuzu iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda sağlığınıza iyi gelen birkaç özelliğe de sahiptir. Yeşil çayın içeriğinde bulunan Theanine'nin uyku arttırıcı ana bileşiklerden biri olduğuna inanılmaktadır. Beyninizdeki stresle ilişkili hormonları ve nöron uyarımını azaltarak çalışır ve bu şekilde zihninizi rahatlatarak uyumayı kolaylaştırabilir. Gün boyu 3-4 fincan (750-1.000 ml) düşük kafeinli yeşil çay tüketmenin yorgunluğu ve stres düzeylerini azaltabilir, uyku kalitesini artırabilir.

Yeşil Çay Sakinleştirir mi?

Yeşil çay yapraklarında bulunan bir amino asit olan Theanine, rahatlamanıza ve stresinizin azalmasına yardımcı olur. Araştırmacılara göre, theanine aynı zamanda kaygıyı azaltan özelliklere sahiptir.

Yeşil Çay Yağları Yakar mı?

Yağ yakmak için vücudunuz önce yağ hücresini parçalamalı ve kan dolaşımınıza taşımalıdır.

Yeşil çaydaki aktif bileşiklerin, norepinefrin (noradrenalin) gibi bazı yağ yakıcı hormonların etkilerini arttırarak bu sürece yardımcı olabileceğini düşünülmektedir.

Yeşil Çay Metabolizmayı Hızlandırır mı?

Çeşitli çalışmalar, yeşil çay ekstresi veya yeşil çay içeriğindeki EGCG maddesi takviyelerinin, istirahat halindeyken bile daha fazla kalori yakımı sağladığını göstermektedir. Günde 2.000 kalori yakan bir kişi için bu oran, ilave 60-80 kaloriye eşittir. Bazı araştırmalar metabolizmayı artıran etkinin uzun vadede devam ettiğini göstermektedir. Yine de yeşil çayın metabolizma üzerindeki etkisi kişiye bağlı olabilir.